عصر کرد - سنندج‌ - خیلی وقت است از رونق افتاده و نسل جدید حتی از وجود چنین مکان‌هایی بی‌خبر هستند، حمام‌هایی که روزگاری بروبیایی داشتند، حالا در کنج خلوت کوچه‌ها جاخوش کرده‌اند، تنها بازمانده این گرمابه‌ها در سنندج، ارثیه‌ای است که آب آن بنابر وصیت پدر، هنوز گرم است.

به گزارش ایرنا، اگر متولد دهه 60 یا کمتر باشید حتما خاطراتی از حمام‌های عمومی یا نمره خصوصی در ذهن دارید که اکنون به یک مکان تاریخی تبدیل، یا تغییر کاربری داده و یا تخریب شده و آثاری از آنها نمانده است.
پس از ورود به یک کوچه‌ قدیمی و پیچ در پیچ خیابان انقلاب (سیروس سابق) شهر سنندج با دروازه کوچکی روبرو می‌شوید که با چند پله وارد حمامی با قدمتی 60 ساله می‌شود، حمامی که به تنهایی و یک تنه خاطره همه حمام‌های عمومی و قدیمی در استان کردستان را زنده نگه داشته است.
وارد که می‌شویم چند نفری در کنار صاحب حمام دور هم در محوطه کوچک ورودی در نبود مشتری نشسته‌ و گفت و گو می‌کنند، در طی تمام زمان گفت وگو فقط یک مشتری به حمام رجوع می‌کند، حمامی که روزی روزگاری بدلیل شلوغی کارکردی همچون محل دیدار دوست و فامیل هم داشته است.
صاحب حمام گفت: خانواده ما 150 سال سابقه گرمابه‌داری در سنندج دارد و این حمام هم از سال 1330 راه‌اندازی شد، پدرم حدود هفت حمام در شهر سنندج داشت که شامل گرمابه بلور، شیشه، چینی، ملت، لشکر، شیشه و طوبی خانم بود.
جمال راست بین با اشاره به اینکه با رضایت قلبی در این بخش سرمایه‌گذاری کرده بود، اضافه کرد: گرمابه‌داران در آن دوران از بامداد بیدار و تا پاسی از شب مشغول کار بودند و برای کار در گرمابه همچون نانوایی لازم بود قبل از اذان صبح آماده فعالیت شوید.

وی با اشاره به فرهنگی که در آن زمان وجود داشته و نحوه استفاده از گرمابه‌ها یادآور شد: زنان در روزهای شنبه و سه‌شنبه به حمام می‌رفتند و مابقی روزها برای استحمام مردان بود.
راست بین گفت: مادران در حمام عمومی برای پسر خود عروس انتخاب می‌کردند و ساعت‌ها در این مکان بودند، برخی بعد از حمام غذایی که همراه آورده بودند را همین جا صرف می‌کردند، بسیاری از اقوام، فامیل، دوست و آشنا در حمام یکدیگر را ملاقات می‌کردند.
راست بین یادآور شد: بنا به وصیت پدر و عمویم صدیق و باقر راست بین تا زنده هستم درب این حمام چه درآمدی باشد و چه نباشد، به روی مردم باز است ضمن اینکه از هیچ ارگانی تاکنون یک ریال کمک نگرفته و حتی در مصرف سوخت یا آب هم برای ما تسهیلاتی در نظر گرفته نشده است.
وی افزود:‌ بیشتر مواقع افرادی که از تمکن مالی برخوردار نیستند به حمام می‌آیند و من هم هر چقدر در توان دارند دریافت می‌کنم با اینکه نرخ حمام برای هر نفر 18 هزار تومان است اما بیشتر مواقع پنج هزار تومان از مشتریان کم و بیش خود می‌گیرم.
وی با بیان اینکه فرزند من دیگر این راه را ادامه نمی‌دهد و تمایلی به آن نشان نداده است، اضافه کرد:‌ این حمام 528 متر است برای خرید و تغییر کاربری آن پول زیادی می‌دهند اما من آن را نمی‌فروشم تا به وصیت پدر عمل کرده باشم.

راست بین گفت: قبلا مسافران زیادی از اقلیم کردستان عراق یا استان‌های دیگر برای نظافت به این حمام می آمدند اما با شیوع کرونا مسافرت‌ها کم شد و غالب مشتریان بومی شهر و از مناطق مختلف و عمدتا فقیر نشین فاقد حمام خصوصی هستند.
وی با اشاره به اینکه تعمیرات و هزینه‌های روزمره حمام سنگین است، اظهار داشت: روزانه 20 تا 30 نفر به حمام می‌آیند که قبل از شیوع کرونا سه برابر امروز مشتری داشتیم ولی این روزها فقط می‌توانیم گرمابه را سر پا نگه داریم اما هر میزان سودی که داشته باشد میان فقرا، مجالس مولودی و تکیه هزینه می‌شود.
وی با یادآوری اینکه دو بار دزد وارد حمام شد و شیرآلات برنجی و برخی لوله‌ها را به سرقت برد، گفت:‌ از ماموران انتظامی درخواست داریم بیش از گذشته امنیت این محل را حفظ کنند چون محل درآمد پنج نفر است که با وجود درآمد کم، راضی و قانع هستند چون خدمت به مردم را دوست دارند.
پیش از بهره‌مندی مردم از گاز شهری 43 حمام عمومی در شهر سنندج وجود داشت که بعد از ورود گاز به شهر این حمام ها به 18 مورد و اکنون هم به یک مورد کاهش پیدا کرده است.
این روزها بیشتر مسافران در محل اسکان خود از امکاناتی همچون حمام برخوردار هستند اما بسیاری هم در سفرهای خود در پارک‌ها و در چادر می‌مانند و مطمئنا کسانی که به این نوع سفر می‌پردازند نیاز به حمام دارند لذا فعالیت گرمابه‌ای همچون گرمابه چینی در این شرایط بسیار مهم خواهد بود.

حمید اسکندری گفت: گردشگرهای امروزی گردشگرهای لوکسی هستند و اگر بخواهند به منظور استفاده از حمام به آن مکان بروند به راحتی به یک حمام عمومی از نظر بهداشتی اعتماد نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه گردشگران زیادی هم به صورت خانوادگی به مسافرت می‌روند و خانواده نمی‌تواند از یک حمام استفاده کند اظهار داشت: ایمنی، امنیت و بهداشت از ارکان اساسی یک مکان گردشگرپذیر است که این حمام بهداشت و ایمنی لازم را ندارد.
اسکندری اضافه کرد: این گرمابه چون مکانی در حال فعالیت است گردشگر خود باید آن را پیدا کند، اگر فعالیتی نداشت می‌توانستیم به عنوان بنای قدیمی و به عنوان مکانی برای بازدید آن را معرفی کنیم.
البته کارشناسان میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان معتقدند این بنا قدمتی تاریخی ندارد و نمی‌توان از آن حمایتی کرد.
گرمابه چینی با بیش از 60 سال قدمت مورد حمایت هیچ بخشی قرار ندارد و گویا برای هیچکدام از مسوولین استان یا شهرستان سنندج اینکه یک حمام در شهر برای مسافران یا شهروندان وجود باشد یا نباشد، اهمیتی ندارد.
چندین حمام تاریخی در شهر سنندج وجود دارد که برخی از آنها به عنوان محلی برای بازدید گردشگران مشخص شده است. حمام خان یکی از حمام‌های تاریخی شهر سنندج است که در دوره قاجاریه بنا شده و به شماره ثبت 2603 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این گرمابه در ضلع شمال غربی بازار سر پوشیده آصف در خیابان انقلاب شهر سنندج واقع شده است. حمام دارای بخش‌های مختلفی از جمله سر در ورودی، ‌سریینه، حمام گرم و خزینه است. تزئینات آهکبری داخل حمام و نقوش موجود بر روی دیوار آن در نوع خود بی‌نظیر و جالب است.
اما حمام چینی از آن قدمت تاریخی برخوردار نیست و هدف اصلی حفظ یک گرمابه در شهر برای کسانی است که به هر دلیل ممکن است در محل اسکان دسترسی به حمام نداشته باشند.
برچسب‌ها
کردستان سنندج ایرانگردی بهداشت و سلامت