چاپ

عصرکرد- در این یادداشت آمده است: امروزه انسان وارث صدها سال تجربه فکری، علمی و فرهنگی است و در دنیای کنونی، کشورها و جوامع مختلف در تلاش برای توسعه و پیشرفت هستند که توجه به فرهنگ و هنر، استفاده بیشتر و مناسب تر از رسانه ها، انتشار کتاب و مقوله کتابخوانی و ترویج مطالعه از شاخصه های ویژه و مهم عصر حاضر برای تحقق این مهم است.
مطالعه و کتابخوانی یکی از موئلفه های توسعه و رشد حوزه های فرهنگی و هنری هر جامعه ای محسوب می‌شود و مطالعه کتاب و فرهنگ کتابخوانی نشانه های روشن و واضح در رشد فرهنگ جامعه است و امروزه یکی از افتخارات فرهنگی هر جامعه ای، به میران فرهنگ مطالعه مردمان آن جامعه بستگی دارد.
در فرهنگ هر جامعه ای وقتی همه مردمانش از هر طبقه ای، ساعاتی در شبانه روز را به مطالعه و کتابخوانی اختصاص می دهند آن جامعه از سلامتی جسمی و روحی بیشتری برخوردار است چرا که رمز موفقیت انسان‌ به تناسب جایگاه علمی، فرهنگی‌، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی او، وابسته به میزان مطالعه‌‌‌ای است که برای موفقیت خود در نظر گرفته و برای آن وقت گذاشته و اهمیت قایل است.
در گزارش رسانه های مکتوب و الکترونیکی کشور همواره به کاهش آمار انتشار کتاب و میزان پایین بودن سطح مطالعه در میان مردم پرداخته می شود که یکی از عوامل اصلی آن، بی توجهی به آموزش صحیح مطالعه و ایجاد کردن انگیزه مطالعه است.
این آسیب در میان دانش آموزان در همه مقاطع متاسفانه بیشتر به چشم می خورد چون توجه به مطالعه را در برنامه ها و اهداف آموزشی وزارت آموزش و پرورش جدی و برنامه ریزی شده مد نظر قرار نداده ایم و برنامه ای مدون برای آن تنظیم نشده زیرا تا از سطوح پایین و از مقاطع ابتدایی و راهنمایی برای این مهم راهکار و برنامه ای بلند مدت در نظر گرفته نشود شاهد رفع وضع کنونی در حوزه مطالعه و فرهنگ کتابخوانی نخواهیم بود.
برای یک ملت و جامعه خسارت و معضل واقعی آن است که افراد آن با کتاب و مطالعه سرو کار نداشته باشند چون کتاب از روزگاران قدیم به عنوان یکی از ابزار و رسانه های ارزشمند و مهم انتقال علم و دانش بین افراد و ملت ها و تمدن های مختلف مورد توجه و استفاده بوده است.
کتاب سرمایه ای معنوی است که دستاورد اندیشه یک فرد یا گروه بوده و یکی از بهترین، سالم ترین و مناسب ترین ابزارهای کمال برای بشر است و ما در عصری که زندگی می کنیم بهره گیری و استفاده بیشتر از این یار مهربان جهت توسعه و پیشرفت علم و دانش و کمالات ضرورتی اجتناب ناپذیر است و فرهنگ سازی برای مطالعه آن و توجه به این مهم باید در اولویت افراد جامعه قرار بگیرد و نگاه نویسندگان امروز جامعه نیز در این راستا بوده است و همواره شاهد تلاش و فعالیت های این قشر فرهیخته برای چاپ و نشر آثار مختلفی در عرصه های گوناگون جامعه بوده ایم و امروزه زنده بودن فرهنگ، هنر، زبان و تمدن ایرانی ها بویژه کُردها مرهون دلسوزی، شب نخوابی ها و کتابت های آنان است.
در شرایطی که مشکلات بی شمار و متعدد وجود دارد و بیکاری و پایین بودن معیشت مردم سبب معضلاتی شده و مردم توجه بیشتری به تهیه مایحتاج و نیازهای روزمره زندگی خود دارند و با توجه به گرانی کاغذ و معضلات مرتبط با انتشار کتاب، اقدام نویسندگان و ادبا و مراکز چاپ و نشر که هدف شان با چاپ آثار، توجه به فرهنگ، ارتقای سطح آگاهی و دانش جامعه و تامین آسایش فکری بیشتر برای مردم بود، این مهم جای قدردانی دارد اما ضرورت دارد متولیان یارانه بیشتری به مراکز چاپ و نشر و نویسندگان بدهند و تهیه کاغذ و اقلام مرتبط را برای ناشران و نویسندگان بیشتر و ارزانتر فراهم کنند تا گرانی کتاب از دلایل خودداری مردم برای مطالعه و تهیه کتاب نباشد.
هر چند اشاره شد که اولویت هر خانواده ای سبد خوراکی و تهیه نیازهای اولیه زندگی است اما فراموش نکنیم که خرید سیگار برای خیلی از مردم متاسفانه در اولویت های روزمره است و مقدار زیادی از هزینه ها در ماه برای تهیه سیگار دود می شود که اگر نصف این مبلغ برای تهیه اقلام فرهنگی و به ویژه کتاب صرف شود می دانید شاهد چه رویداد ارزشمندی در میان خانواده ها خواهیم بود و اگر خانواده ای هم خوشبختانه افراد سیگاری نداشته باشند با کمی صرفه جویی می شود در سبد کالایی خانواده جای برای خرید کتاب پیدا کرد و با کتابخوانی سهمی بیشتر در توسعه فکری و فرهنگی خانواده و به تبع جامعه ایجاد کرد و این شدنی است اگر هر کس بویژه متولیان به وظایف خود در این راستا عمل کنند.
بررسی ها نشان می دهد مطالعه و کتابخوانی وضعیت مطلوبی در ایران ندارد و عمدتا مردم ایران از خرید و یا مطالعه کتاب گریزانند و اقدامات لازم و جدی برای ترویج و اشاعه فرهنگ مطالعه صورت نگرفته است.
لذا در این زمینه کشور ما به شدت نیازمند تبلیغات و اطلاع رسانی و در مجموع فرهنگ سازی است که در این راستا نقش رسانه ها بسیار موثر و پررنگ خواهد بود.
هنر در شعر، داستان، نقاشی، موسیقی، این است که چند نفر را در زیر یک سقف جمع کند و سبب وصل شود و تقسیم شادی ها و غم ها توسط افراد که با هم گرد هم می آیند از تاثیرات هر هنری است و این مهم را در طی قرون گذشته کتاب بر عهده داشته است و مهمتر از آنچه که باید همواره مورد ارج و منزلت باشد فرهنگ مکتوب است چون با بهره گیری از آن از آداب و رسوم، فرهنگ، فولکلور و ارزش های یک جامعه همواره زنده می ماند.
اگر در هر جامعه ای حوزه فرهنگ، کتاب و نشر بیشتر مورد توجه باشد دیگر حوزه ها نیز از پیشرفت و توسعه بهتری برخوردار خواهند شد، جامعه نیاز به تقویت روحیه و نشاط دارد و اگر در کنار اقدامات اصولی و جدی در همه عرصه ها بویژه در عرصه ادب و فرهنگ، کتاب هم مورد بی توجه قرار گیرد مطمئن باشید شادی و نشاط و سر زندگی و توسعه هم لطمه خواهند دید.
کتاب بدون تردید، از قدیمی ترین رسانه ها و عامل اصلی و مهمی در حوزه ارتباطات است.
روند شکل‌گیری و تغییر نوع رسانه ها در امروز نشات گرفته از کتاب بوده و ده ها سال سابقه رسانه در بخش مطبوعات به نوعی بر رفته از کتاب و ادامه همان روال ارتباطی بوده است.
همانطور که در سطوح مذکور اشاره شد کتاب و کتابخوانی و میزان گرایش به مطالعه، امروزه یکی از شاخص های توسعه به شمار می رود.
اما امروز تغییر و تحولاتی که در رسانه‌ها شکل گرفته و وجود هزاران سایت و باشگا های اطلاع رسانی و وجود شبکه های اجتماعی نوع مطالعه را تغییر داده و به جای کتاب به فضای مجازی مراجعه می شود و فناوری‌های جدید، موجب از بین رفتن کتاب، این رسانه سنتی نشده، بلکه به توسعه آن نیز کمک کرده که اگر این مهم مدیریت شود همان شکل سنتی نیز تقویت خواهد شد.
امروزه رسانه‌هایی همچون تلویزیون به جزی جدایی‌ناپذیر از زندگی افراد مبدل شده‌اند و تایر زیادی در شکل‌گیری باورها و نگرش‌های مخاطبان خود در زمینه اشاعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی دارند که تلویزیون با توجه به گستردگی و عمومیت مخاطبانش می‏تواند در تحقق کتابخوانی نقش مهمی را ایفا کند و لازمه این امر، ایجاد پیوند قوی و تعامل متولیان ترویج کتابخوانی با رسانه تلویزیون به منظور بهره‏ برداری از امکانات موجود برای ارتقای مطالعه و کتابخوانی است.
متاسفانه امروزه تبلیغات انواع کالاها و حتی اقلام غیر ضروری مردم به بخش عمده ای از حجم برنامه های تلویزیونی شده و در مقابل هم انواع شبکه های خارجی در تلاش برای کمرنگ کردن فرهنگ اصیل و کهن مردمان مناطق مختلف کشور بویژه مناطق کردنشین هستند و از هر برنامه و ترفندی برای کم کردن فرهنگ و ارزش های این دیار بهره می گیرند.
می شود بخشی از برنامه های تبلیغاتی رسانه ملی و شبکه های استانی به معرفی کتاب های انتشار یافته اختصاص داده شود تا کتاب به عنوان یک کالا در سبد خانوارها گنجانده شود و مهمتر از آن بیشتر و بهتر برای فرهنگ بومی استان ها به تولید برنامه های محتوایی و تاثیر گذار اقدام کرد تا شاهد رشد فرهنگی و به طبع ارتقای مطالبه گری مخاطبان در راستای فرهنگ و مطالعه باشیم.
ساخت سریال هایی با موضوع نویسندگان و ادبا که پیشتر چند مورد را شاهد بوده ایم اما کافی نیست، تهیه برنامه های با محتوای کتابخوانی، خرید کتاب یا هدیه دادن کتاب به برندگان برنامه هایی که در مسابقات قرعه کشی می شوند را بگنجاند.
برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب، اعلام ساعات کار کتابخانه ها، اعلام اخبار مربوط به کتاب و معرفی نویسندگان در برنامه های تلویزیونی می تواند به توسعه امر ترویج کتاب و کتابخوانی منجر شود.
البته آنچه که انجام شده و در حال انجام است جای تقدیر است اما کافی نیست و با وجود این همه کانال و شبکه ماهواره ای و تبلیغات گسترده این اقدامات جوابگو نیست و انتظار نداشته باشیم در خیلی از حوزه ها بویژه حوزه کتاب، خیلی زود به نتیجه برسیم اما امیدواریم مسئولان و مدیران نهادهای مرتبط و سازمان های فرهنگی و متولی در امور کتاب بویژه خود مردم بزرگوار نیز به این نکات توجه بیشتری داشته باشند، حفظ و حراست از فرهنگ، هنر، علم و ارزش های انسانی و اعتقادات این مرز و بوم وظیفه همه ماست و کردستان بخشی از تاریخ و شناسنامه ماست که موسیقی، هنر و ادبیات این شناسنامه را تشکیل می دهند که کمترین ادای دیَن نسبت به این ارزش ها توجه به هنر و فرهنگ، چاپ و تهیه اقلام فرهنگی و کتاب و بهره گیری از آن برای خود و نسل های بعدی که زمینه ساز توسعه همه بخش ها محسوب می شود، است.
زیربنای توسعه فرهنگ است، ترویج و ارتقای فرهنگ و حفظ آن و بخش زیادی از آن به تالیف و ترویج کتاب بستگی دارد.
کتاب هویت و تاریخ ملت ها را به دیگر نسل ها و دیگر مردمان منتقل می کند و این نکته را نباید فراموش کنیم که بی توجهی به کتاب و فرهنگ سبب ضرر و زیان به هویت و تاریخمان خواهد شد.
به این نکته هم اکنون بیاندیشیم که فردا خیلی دیر است و ضروریست جهت فرهنگ سازی برای توجه به چاپ کتاب و توسعه کتابخوانی برنامه ریزی و اقدامات اصولی و مناسب تری اجرایی شود تا شاهد فراموشی و نابودی ارزش های این دیار نباشیم و هر چه برای ارتقای عرصه های مختلف ادب، هنر و فرهنگ این سرزمین بکوشیم باز هم کم است زیرا مبنای توسعه و پیشرفت همه دیگر حوزه ها، آرامش و امنیت جامعه و کاهش معضلات و ناهنجاری های یک جامعه، توسعه و افزایش فرهنگ، کتاب و بهره گیری از آن، توجه به بیشتر به این موضوعات است.
لازم است همه این نکته را فراموش نکنیم اگر اعتقادات، فرهنگ و هنر و ارزش های دیار خود را دوست داریم.
البته دقیق مشخص نیست توسعه شبکه های اجتماعی به چه میزان در ارتقای یا کاهش علاقه مندی به مطالعه کتاب نقش داشته و تحلیل این موضوع باید به اهل فن سپارده شود و نیازمند یک تحقیق میدانی است اما هر چیز جای خود را دارد و کتاب و انتشار مکتوب و سنتی آن، همچنان بر حضور و ایفای نقش جدی خود تاکید می ورزد و توسعه شبکه های اجتماعی و فضای مجازی بستر مناسبی برای ترویج و توسعه کتاب و کتابخوانی و درج موضوعات مرتبط است.
متولیان امور نباید از این مقوله مهم غافل شوند، بلکه باید به منظور ترویج فرهنگ تالیف و انتشار کتاب و کتاب خوانی در جامعه با هدف بالا بردن آگاهی و اطلاعات مردم و سطح فرهنگ جامعه از این فرصت در این راستا به نحو احسن استفاده کنند.
یادمان نرود هر چه هزینه چاپ کتاب بالا رود، قدرت خرید آن نیز پایین می آید و فرهنگ کتابخوانی با حرف و شعار تقویت نمی‌شود، بلکه مسئولان فرهنگی باید برنامه‌ریزی مدون برای انتشار و توزیع کتاب و حمایت از مولفان و کاهش قیمت کتاب را جهت استفاده عموم به شیوه مناسب و مطلوب مد نظر قرار بدهند.
فرهنگ شیوه عمومی زندگی گروه یا گروه هایی از مردم است، عناصر فرهنگی از قبیل عادات، سنت ها، اعتقادات، ارزش ها و نقاط نظر مشترک انسان ها را به یکدیگر پیوند می دهد و وحدت اجتماعی خاصی را به وجود می آورد.
فرهنگ عبارت است از مجموعه ی پیچیده ای از علوم، دانش ها، هنرها، افکار و اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب و رسوم و سنت ها، و بطور خلاصه همه آموخته ها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ می کند.
تعدادی از جامعه شناسان بر این باورند که فرهنگ مجموعه ای است که نسل به نسل انتقال می یابد، عناصر آن بر روی هم انباشته می شود و از محلی به محلی دیگر نشر می یابد و دست به گزینش می زند و می تواند ابعاد تخصصی پیدا کند و به برخی از انواع تقسیم می شود و بالاخره دستخوش بحران می گردد.
یکی از راه های توسعه و همچنین انتقال فرهنگ ها کتاب بوده و هست اما امروزه توجه به تاثیر و ارزش های حوزه های فرهنگی و به ویژه چاپ و مطالعه کتاب به دلایل مختلفی در جامعه ما کمرنگ شده است.
رسانه ها، دانشگاه ها، آموزش و پرورش، صدا و سیما، حوزه هنری و دیگر دستگاه های فرهنگی می توانند در ارتقای فرهنگ نام کتاب و کتابخوانی به شکل صحیح تر موثر باشند و خانواده ها باید برای انتخاب و تهیه کتاب و مطالعه آن برای فرزندان خود وقت کافی بگذارند که بهترین هدیه به آنها کتاب است که لازم است در این زمینه صدا و سیما اقدامات بیشتر و بهتری انجام بدهد.
همانگونه که در سطوح مذکور این یادداشت اشاره شد با نگاهی کوتاه می توان حدس زد که اکثر شبکه های فارسی زبان خارج از کشور برنامه های تولیدی آنها سبب تخریب فرهنگ، آداب و رسوم و اعتقادات ملی و دینی دیارمان است.
آیا نباید مسئولان صدا و سیمای کشورمان بویژه در استان های آذربایجان غربی، کرمانشاه، ایلام، کردستان و دیگر مراکزی که دارای فرهنگی خاص هستند در این راستا چاره اندیشی کنند.
امروزه مردم ما در استان های کشور بویژه کردستان آشنایی کاملی با واژگان ایرانی و ویژه تر کُردی ندارند و مطالعه کتاب و کتابخوانی هم با درصد بالایی رو به کاهش است هر چند در این ارتباط تلاش ها و اقداماتی از سوی برخی نهادها و افراد صورت گرفته اما بدلیل افزایش جمعیت، پراکندگی جغرافیایی و توسعه فضای رسانه ای این مهم نتوانسته در میان مردم تاثیرگذار باشد و متاسفانه کتاب و کتابخوانی که زمانی در میان مردم از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار بود و هر خانواده ای به تهیه کتاب و در راستای کتابخوانی در سبد کالایی خود جایگاه ویژه ای ایجاد کرده بودند امروز کاملا برعکس شده و مردم با این مهم بیگانه شده اند و کتاب و کتابخوانی در فرهنگ امروز ما جایگاه خیلی ضعیف و پایینی دارد.
برای چنین رویدادی باید گریست وقتی که ملتی مانند ایران با این همه فرهنگ، هنر، تاریخ و دستاوردهای گذشته و وجود مشاهیر و شخصیت هایی بزرگ و ماندگار و صدها چهره و فرهیخته نامدار دیگر در عرصه های مختلف و کُردها نیز با یدک کشیدن فرهنگی اصیل و کهن که سرزمینی فرهنگی و مهد موسیقی در ایران هستند و با داشتن شخصیت هایی فاخر و اندیشمند در حوزه ادب، هنر و فرهنگ، با کتاب و کتابخوانی بیگانه شده اند.
ضرورت دارد چاره اندیشی شود و متولیان امور در این راستا برنامه ها و راهکارهای موثر و نتیجه بخشی را ارائه و اجرایی کنند.