چاپ

عصرکرد- فرانک کیانپور در یادداشتی اجتماعی نوشته است، به نظر می رسد سال‌های اخیر قوه خلاقه گدایان دگرگونی عجیب و غریبی یافته است؛ به شکلی، گاهی شهروندان در کوچه و خیابان با افرادی مواجه می‌شوند که به هیچ وجه خود را متکدی معرفی نمی‌کنند اما در عین حال، به‌دنبال گرفتن کمک مالی از شهروندان هستند.
برای بسیاری از شهروندان اتفاق افتاده است که وقتی در پیاده‌رو خیابانی درحال گذر هستند یا در صف اتوبوس و ایستگاه تاکسی منتطر رسیدن وسیله، فردی به ظاهر موقر به ناگاه او را به کمک می خواند، خطاب کردنی تکراری و روزمره که به نظر نگارنده، روایت تجربه رفتاری است که بارهای بار برای شهروندان اتفاق افتاده است.
کنار جایگاه پمپ بنزین ایستاده اید و مشغول بنزین زدن هستید، ناگهان موتورسواری که تا همین چند دقیقه ای پیش، از گوشه ای شما را زیر نظر گرفته بود، جلو می آید و در حالی که لبخندی بر لب دارد رو به شما می گوید: در راه مانده و پول به همراه ندارد و درخواست دو لیتر بنزین می کند که به مقصد برسد. در حالی که از این درخواست متعجب شده اید به علامت منفی سری تکان می دهید و او همچنان که زیر لب چیزی می گوید از شما دور می شود و چند قدم آن طرف تر جلوی راننده دیگری را می گیرد و درخواستش را دوباره تکرار می کند.
بسیاری از رانندگانــی که مشتریان دائمـی این پمپ بنزین هستند، حالا دیگر مدت هاست این مرد را می شناسند، او از اولین ساعات صبح تا غروب آفتاب با دبه کوچک سفید رنگی در دست، در گوشه ای از پمپ بنزین می ایستد و از دیگران یکی دو لیتر بنزین رایگان می خواهد. هرچند دست او برای خیلی ها رو شده، اما اگر با همین شیوه موفق شود روزی چند لیتری بنزین از کسانی که شگرد کارش را نمی دانند، بگیرد باز هم نانش حسابی توی روغن است.

این رفتار ناهنجار را که گدایی می خوانیم، از نظر «گلیمور» جامعه شناس، «یک فعالیت سازمان یافته است که در آن، متکدی، گدایی را به کار کردن ترجیح می دهد».
رایج ترین و سهل ترین تصویری که از یک گدا به ذهن مان می رسد، چیست؟ مرد یا زنی با لباس های کهنه و پاره و سر و ظاهری که مطبوع به نظر نمی رسد؛ انگار هفته هاست رنگ آب و صابون به خود ندیده و در این حالت ژولیده دست هایش را به سوی عابران دراز می کند.

یا کودکانی که همراه فرد بزرگسالی که توسط او اجیر شده اند در معابر و میدان ها و تقاطع ها با التماس و جلب ترحم دیگران گدایی می کنند و گروهی از این کودکان همراه بزرگترها با استفاده از داروهای خواب آور برای جلب ترحم مردم مورد سوء استفاده قرار می گیرند.
اکنون صحنه هایی از این دست، دیگر مدت هاست از مد افتاده است. امروز گدایان شهر ما دیگر با شیوه های ابتدایی و قدیمی تکدیگری نمی کنند.

در روزگار کنونی بمانند پیشرفت علم و فناوری، همه چیز در حال تغییر است؛ به همین سیاق، تکدی گری نیز با شیوه های قدیمی دیگر جواب نمی دهد.

امروزه دیگر گدایان شهر ما مسافران شیک پوش یک سفر خیالی هستند که بنا به هزار و یک دلیل در راه مانده اند و می خواهند با کمک شما به مقصد برسند. یا نیازمندان مانده در صف داروخانه اند که برای گرفتن داروی خیالی شان درصدند مبلغی از شما تلکه کنند.
آنها دیگر ظاهر رقت بار و سر و وضع آشفته ای ندارند که برای گرفتن سکه ای بی ارزش التماس کنند، بلکه موقر و بی صدا گوشه ای می ایستند و بدون اینکه با کلمات ترحم انگیز پیشین تجربه شده حس انسان دوستی شما را قلقلک دهند، فقط با نگاه، شما را به کمک دعوت می کنند. تا اگر دست به جیب شوید و اسکناسی بدهید به جای دعاهای رنگارنگ، بسیار رسمی از شما تشکر می کنند. آری گداهای شهر ما این گونه هستند.
برای آنها کاغذنوشته و گلایه از بیماری صعب العلاج یا گریم صورت و فلج نشان دادن اعضای بدن، کاری بی فایده و شاید وقت تلف کنی است به نظر آنان این شیوه ها دیگر در شرایط امروز جامعه جواب نمی دهد.
ازنظر آنان، مدت هاست شهروندان به کسی که یک نسخه پاره و کثیف به دست می گیرد و به بهانه فقیر بودن به هزار ترفند سعی می کند دل رهگذران را به رحم بیاورد چندان اهمیتی نمی دهند، حتی صلواتی بودن قرآن یا ادعیه ای کوچک هم هیچ کس را به اشتباه نمی اندازد.
امروزه دیگر لباس های کهنه و چروکیده و کودکان ژولیده رو که انگار روزهاست رنگ آب به خود ندیده و با اصرار و التماس از شهروندان می خواهند از آنها آدامس یا فال حافظی بخرند، دل کمتر شهروندی را به رحم می آورد؛ چه برسد به اسفند دود کردن و تمیز کردن شیشه ماشین ها در پشت چراغ های قرمز تقاطع خیابان ها.
به این ترتیب، امروزه شاهد رواج شیوه های نوین تکدی گری در شهرها هستیم، تکدی گری که محترمانه می نماید و طرف می کوشد به گونه ای خود را نیازمند آبرومند نشان دهد در حالی که او با ترفندهای ریاکارانه وکلاهبردارانه اصل صداقت و اعتماد شهروندان را نشانه رفته است.
از این رو است، اگرچه مسئولان امر بر کنترل و کاهش تکدی گری ظاهری در جامعه اذعان دارند، اما در برخورد روزانه با متکدیان مدرن! در سطح شهر و وجود آن ها در لابه لا و عمق زندگی شهروندان، می توان تغییر شیوه این ناهنجاری را به عینیت دید.
نیز، می توان گفت پدیده تکدی‌گری نه‌تنها کاهش نداشته است که متکدیان شیوه‌هایی نو برای این کار یافته و شهروندان هر روز با متکدیانی مواجه می شوند که از روش‌های تازه تری برای دریافت کمک استفاده می‌کنند.
سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تایید می کند متکدیان برای تکدی گری از شیوه های مختلفی استفاده می کنند، گدایان در قدیم به در خانه مردم می آمدند و ابراز نیاز می کردند اما این روزها، متکدیان، شیک شده و در عین خوش لباسی با خوش زبانی می خواهند مردم را به کمک کردن، تشویق کنند.
گرچه برابر ماده 712 و 713 قانون مدنی تکدی گری در هرشکلش جرم و یک ناهنجاری اجتماعی است» ولی چنان مدیر مرکز ساماندهی متکدیان شهرداری سنندج هم می گوید درآمد بالای این گروه ناهنجار، موجب تداوم تکدی گری است.
از نظر این مقام «عاطفی و احساساتی بودن مردم کردستان» نیز از عوامل اصلی تداوم تکدی گری در سطح استان است و مردم می پندارند که این متکدیان، نیازمندان واقعی هستند، در صورتی که با بررسی وضعیت معیشتی و اجتماعی این افراد، مشخص می شود که نیازمند نیستند.
از این رو، نگارنده با رسانه ای کردن این پدیده، روشن می دارد که اولاً پدیده «متکدیان شیک» به روشنی و به فزونی به فعل مجرمانه تکدی گری اضافه شده و ثانیاً بر مردم، قانون گذاران و مجریان قانون است که با تدبیر و هم افزایی در سطوح مختلف تصمیم گیری های اجتماعی کشور از گسترش این ناهنجاری در حال شیوع جلوگیری کنند.