عصر کرد - ایسنا / مدیر مرکز جامعه ژنتیک رویان در توضیح جنبه‌های اقتصادی این تحول گفت: فناوری‌های نوین نسبت به نگهداری حیوانات، از نظر مالی و زمانی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند و بهره‌وری پژوهش را افزایش می‌دهند.
امیر امیری‌یکتا، دبیر اجرایی سمینار «فناوری‌های جایگزین حیوانات آزمایشگاهی» و مدیر مرکز جامعه ژنتیک رویان ، با اشاره به اهداف این رویداد گفت: محوریت این سمینار معرفی و تبیین مبانی روش‌های جایگزین حیوانات آزمایشگاهی در حوزه زیست‌پزشکی است. این اصول در حال شکل‌گیری است و هم‌سو با روند جهانی به سمت کاهش استفاده از حیوانات در تحقیقات پیش می‌رود.
بازار ![]()
وی با بیان اینکه هدف از این حرکت، ارتقای کیفیت تحقیقات با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است، افزود: در سطح جهانی نیز تلاش می‌شود روش‌هایی به‌کار گرفته شود که نیاز به استفاده از حیوانات آزمایشگاهی را کاهش دهد؛ روش‌هایی همچون مدل‌سازی‌های in silico، هوش مصنوعی، استفاده از سلول‌ها و مدل‌های مشابه.
ارائه آخرین دستاوردهای جایگزین در هر دوره سمینار
امیری‌یکتا تصریح کرد: در این سمپوزیوم، هر ساله آخرین دستاوردهای علمی در زمینه روش‌های جایگزین به‌جای حیوانات آزمایشگاهی در رشته‌های مختلف زیست‌پزشکی در قالب نشست‌های تخصصی ارائه می‌شود. هدف آن است که محققان کشور با این روش‌ها آشنا شوند و بتوانند از آن‌ها در تحقیقات خود بهره بگیرند.
وی ادامه داد: این فرایند یک روند تدریجی است و تغییرات به‌صورت ناگهانی اتفاق نمی‌افتد، اما استمرار معرفی و ترویج این دستاوردها در طول زمان می‌تواند ذهنیت محققان را تغییر دهد. در نتیجه، هر سال تعداد بیشتری از پژوهشگران نسبت به روش‌های نوین آگاهی پیدا می‌کنند و حساسیت بیشتری نسبت به کاهش استفاده و رنج حیوانات آزمایشگاهی از خود نشان می‌دهند.
چالش‌های علمی و پذیرشی پیش روی جایگزینی حیوانات آزمایشگاهی
دبیر اجرایی سمینار با اشاره به چالش‌های موجود گفت: موانع موجود در دو بعد علمی و فرهنگی قابل بررسی است. از نظر فنی، هنوز در هیچ جای دنیا امکان جایگزینی کامل حیوانات آزمایشگاهی با روش‌های دیگر وجود ندارد. از سوی دیگر، چالش فرهنگی در پذیرش عمومی این رویکرد توسط محققان نهفته است. آنان باید بپذیرند که در موارد ممکن، می‌توان از روش‌های جایگزین بهره گرفت.
کاهش هزینه و زمان تحقیقات با بهره‌گیری از فناوری‌های جایگزین
امیری‌یکتا در توضیح جنبه‌های اقتصادی این تحول اظهار کرد: استفاده از روش‌های جایگزین، مدت زمان انجام تحقیقات را کوتاه‌تر و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. نگهداری و استفاده از حیوانات آزمایشگاهی هزینه‌بر است، در حالی که فناوری‌های نوین می‌توانند هم از نظر مالی و هم زمانی مقرون‌به‌صرفه‌تر باشند و بهره‌وری پژوهش را افزایش دهند.
وی درباره اولویت‌های کلیدی برای نهادینه‌سازی استفاده از روش‌های جایگزین در نظام سلامت و پژوهش کشور گفت: تدوین راهبرد ملی در این زمینه باید در دستور کار نهادهای بالادستی و آموزشی قرار گیرد. در حال حاضر، کارگروه اخلاق در وزارتخانه‌های مرتبط در این حوزه سیاست‌گذاری می‌کند و گایدلاین‌هایی برای محققان تدوین شده است.
به گفته امیری‌یکتا، پایبندی محققان به این دستورالعمل‌ها، به شرط انطباق با استانداردهای جهانی، می‌تواند موجب هدایت تحقیقات زیست‌پزشکی کشور به سمت مسیری شود که ضمن چابک‌تر شدن فرایندها، هزینه و زمان را کاهش دهد و از نظر اخلاقی نیز با اصول ایده‌آل هم‌خوان باشد.
وی در پایان تأکید کرد: هرچند هنوز در سطح جهانی فاصله‌ای تا تحقق کامل این اهداف وجود دارد، اما تداوم آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند ایران را به یکی از کشورهای پیشرو در توسعه فناوری‌های جایگزین حیوانات آزمایشگاهی تبدیل کند.